Սոցիալիզմի կեղծաւորութիւնը
Վերջին քաղաքական զարգացումները, բնականաբար, բաւականին մեծ իրարանցում են առաջացրել սոցիալական ցանցերում։ Մարդիկ անհանգիստ են եւ լարուած՝ իրենց աչքերի առջեւ փոխւում է աշխարհակարգը։
Որպէսզի կարողանանք գիտակցել իրականութիւնը, անհրաժեշտ է մի պահ վերադառնալ ետ՝ դէպի մեր երկրի Խորհրդային ժամանակները։ Աւելի յստակ՝ դրանց աւարտը։
Դրանց շուրջ մի հարցի պէտք է պատասխանենք՝ արդեօք մենք կարիք ունենք վերադառնալ այդ ժամանակները, վերստին դառնալու մարքսիստական գաղափարախօսութեամբ առաջնորդուող երկիր։ Եթէ դուք պատասխանում էք «այո», ապա կարող էք դադարել ընթերցել այս յօդուածը՝ այն ձեզ չի վերաբերում։ Ես առանձին յօդուած կգրեմ ձեզ համար։
Եթէ ձեր պատասխանը «ոչ» է, ապա՝ ինչո՞ւ ոչ։ Այս հարցին, բնականաբար, կարող են լինել բազմաթիւ պատասխաններ։ Այնքան բազմաթիւ, որ մի գիրք էլ չի հերիքի, որպէսզի դրանք զետեղենք։ Ես բերեմ մի քանի հիմնարար պատճառներ եւ դրանցից բխող հետեւութիւնները, իսկ յետոյ արդեն կգանք այսօրուայ ժամանակների։
Առաջին պատճառը՝ խորհրդային երկիրը միջակութեան յաղթանակ էր։ Եւ պարտուեց հենց համատարած միջակութեան պատճառով։ Տկար էր գաղափարախօսութիւնը, թոյլ էին կազմակերպութիւնները, ուժեղ եւ կարող մարդիկ կախուած էին նեղ մտածող, միջակ կառավարիչների կամքից եւ վաղ թէ ուշ յանձնւում էին։ Ինչո՞ւ այդպէս ստացուեց։ Ով աշխատել է մեծ ընկերութեան մէջ, գիտի, թէ ինչպէս է բիուրոկրատիան տարածւում եւ գրաւում ամէն լծակ, ինչպէս է գնալով՝ արդիւնաւէտութեան դրօշի ներքոյ պարտադրում նորանոր կանոններ եւ սահմանափակումներ, վերածելով կեանքը դժոխքի։
Երկրորդը՝ այն անպատասխանատուութեան եւ անտարբերութեան յաղթանակ էր։ Մարդիկ՝ սովորած այն մտքին, որ իրենցից համարեա ոչինչ կախուած չէ, յանձնել էին որոշումների կայացումը «համակարգին», պարփակուել էին սեփական կեանքի եւ շահերի պատեանում, եւ փորձում էին «պոկել» հանրային բարիքից հնարաւորինս մեծ կտոր, իրենց անձնական կամ ընտանեկան բարեկեցութիւնը բարձրացնելու նպատակով։
Երրորդը՝ այն վախի եւ անազատութեան յաղթանակ էր։ Մեզ պարտադրում էին գաղափարներ, եւ մենք վախենում էինք դրանց դիմակայել։ Մենք պէտք է ապրէինք այնպէս, որ մեզանից գոհ լիներ համակարգը։ Համակարգն էր որոշում, թէ ինչ է մեզ կարելի, եւ ինչ՝ չի կարելի։ Օրէնքի ուժը երկրորդական էր։ Բարոյականութիւնը՝ երկրորդական։ Մարդկանց, ովքեր համարձակւում էին ըմբոստանալ, ճնշում եւ հալածում էին։ Ոչնչացնում բարոյապէս եւ ֆիզիկապէս։
Եւ վերջապէս, այն ստի եւ թիւրիմացութեան յաղթանակ էր։ Մենք ստում էինք, մեզ ստում էին՝ թերթերը եւ ամսագրերը, ռադիոն եւ հեռուստատեսութիւնը, դպրոցները եւ համալսարանները։
Ցաւն այն է, որ այս ամենը ծնուել է այն պայծառ թուացող գաղափարից, որ աշխարհում պէտք է լինի արդարութիւն։ Աղքատներին անհրաժեշտ է տալ հնարաւորութիւն կրթուել, ստեղծել եւ կայանալ։ Հարուստներից պէտք է պահանջել համեստութիւն եւ զրկել շքեղ ապրելու հնարաւորութիւնից, քանի որ բարիքները սահմանափակ են, եւ դրանք պէտք է բաշխել արդար կերպով։
Տեսնենք, թէ ինչպէս եւ ինչից ծնուեցին թուարկուած քայքայիչ յաղթանակները։ Այս բոլոր խնդիրների խորքում կայ մի քանի հիմնարար, շատ տրամաբանական թուացող պատկերացում՝
բարիքները սահմանափակ են եւ ստեղծւում են ծանր աշխատանքով։ Աշխատանքը էժան է, քանի որ բոլորը ուզում են աշխատանք գտնել, աշխատելը՝ պարտադրուած է եւ յոգնեցուցիչ, աշխատանքի արդիւնքն է ստեղծում իրական հարստութիւնը։ Անարդար է, երբ աշխատանքի դիմաց վճարողն է տնօրինում այն։ Եթէ չլիներ կարիք աշխատելու, չէին լինի հարուստներ եւ աղքատներ, եւ բոլորը կապրէին երջանիկ եւ ազատ։
երբ հանրութեանը հասանելի բարիքները շատանում են, նուազում է վտանգի զգացողութիւնը, բոլորը պաշտպանուած են եւ հանգիստ, չեն վախենում, չեն կաշկանդւում, ուրեմն՝ երջանիկ են։ Վտանգը վատ բան է, ապահովութիւնը՝ լաւ։
եթէ մենք ուզում ենք ունենալ առողջ հասարակութիւն եւ երջանիկ լինել, պէտք է ունենալ այնպիսի իշխանութիւն, որը կստանձնի եւ կլուծի մեր խնդիրները։ Եթէ ի յայտ գան տարատեսակ խնդիրներ, մենք կներկայացնենք իշխանութեանը եւ կպահանջենք, որպէսզի դրանք լուծում ստանան։
մեր մէջ միշտ կլինեն մարդիկ, ովքեր կխանգարեն մեզ լինել լաւ եւ բարի հասարակութիւն։ Այդ մարդկանց պէտք է պարտադրել ճիշտ վարքագիծ, որպէսզի իրենք չվնասեն մեզ եւ չխանգարեն հասարակութեան բնականոն զարգացման։ Դա կանենք բոլորս միասին, իսկ եթէ իրենք օրէնք խախտեն, ապա դա կանի պետութիւնը։
Հնչում է շատ տրամաբանական, եւ շատերը կիսում են այս համոզմունքները։ Հիմա տեսնենք, թէ ինչ հետեւանքների են դրանք բերում։
Սահմանափակ բարիքների վերաբաշխման ընթացքը կարող է իրագործուել տարբեր ձեւերով։ Հիմնարար միջոցը յեղափոխութիւնն է, երբ մարդիկ առգրաւում են ունեցուածքը եւ վերաբաշխում։ Աւելի խաղաղ եւ նուազ դիմադրութիւն առաջացնող միջոցը հարկերն են։ Պետութիւնը սահմանում է հարկ եւ հաւաքելով քաղաքացիների եկամուտների մի մասը, ծախսում է այն իր նպատակների համար։ Այդ ծախսը կարող է լինել պայմանական երկու տեսակի։ Մէկը՝ հանրօգուտ, օրինակ՝ այգիներ, ճանապարհներ կառուցելու, պետութեան եւ քաղաքացիների անվտանգութիւնը ապահովելու նպատակներով, պետական ծառայութիւններ մատուցելու։ Երկրորդը՝ թիրախային՝ այսինքն որոշակի խաւերին, խմբերին կամ մարդկանց միջոցներ յատկացնելու նպատակով։ Եւ որքան աւելի շատ է երկրորդ մասը, այնքան աւելի մեծ իշխանութիւն է ստանում վերաբաշխողը՝ այն մարդը կամ մարմինը, ում տրուած է որոշել, թէ ով որքան է ստանալու այդ բարիքներից։ Եւ աւելի շատ մարդ է յայտնւում իշխանութիւններից կախուածութեան մէջ։ Փաստացի՝ դա իշխանութեան ընդլայնման միջոց է։
Մարդիկ, որոնք կարիք ունեն նման աջակցութեան, առաւել խոցելի են։ Երբ իրենք սովորում են աջակցութեան, իրենց համար կարեւոր է դառնում չկորցնել այն, ինչը օգնում է իշխանութեան վերարտադրման։ Իշխանութեանը պէտք է, որ մենք ձգտենք հանգիստ կեանքի, խուսափենք վտանգներից, ուրեմն՝ չգնանք ռիսկի։ Իրեն պէտք է, որ մենք ուրախանանք, երբ մեզ ազատում են աշխատելու կարիքից եւ երբ հարուստից վերցնում են անարդար կերպով կուտակած բարիքները եւ բաժանում մեզ։ Իշխանութիւնը դա անում է մեծ հաճոյքով, քանի որ բաշխելու իրաւունքը լծակ է ամեն տեսակի խնդիրներ լուծելու եւ իշխանութիւնը ամուր պահելու։
Դրա հետ մէկտեղ առաջանում են խնդիրներ։ Երբ մենք կախուած ենք մէկից, աճում են մեր ակնկալիքները։ Դրանց պէտք է բաւարարել եւ կասկածները՝ չեզոքացնել։ Ամէն տեսակի սխալ, ամեն տեսակի բացթողում պէտք է թաքցնել, դրանց մասին խօսացողներին՝ ճնշել կամ, եթէ դրանք շատ են եւ լաւ կազմակերպուած՝ համագործակցել, աւելացնելով վերաբաշխման՝ իրենց հասանելի մասնաբաժինը։ Ճնշելը հեշտ է՝ քանի որ մեր ձեռքում է բարիքները բաշխելու լծակը, նրանց, ով մեզ հետ է, ուղղում ենք հալածելու նրանց, ով մեր դէմ է, դրա դիմաց տալով մասնաբաժին։ Իսկ հանրութեանը բացատրում ենք, որ մենք թշնամուն ենք ոչնչացնում, մեր մէջի հիւանդութիւնն ենք յաղթահարում, որպէսզի ապրենք աւելի լաւ եւ աւելի երջանիկ։ Բայց մեր աւելի լաւ ապրելը վտանգաւոր է իշխանութեան համար՝ աւելի բարեկեցիկ մարդկանց մօտ կախուածութիւնը նուազում է։ Ուրեմն՝ պէտք է ամէն գնով նուազեցնել միջին խաւը, ճնշելով եւ երկրից դուրս մղելով։ Դրան շատ է օգնում գլոբալիզացիան՝ աղքատ երկրներ ուղղելով միջին խաւի հնարաւոր եկամուտը։
Ահա թէ ինչու մարքսիստական սոցիալիզմը միայն ԽՍՀՄ-ին յատուկ խնդիր չէ՝ այն կարող է հարուածել ցանկացած հասարակութեան։ Դա հասարակական հիւանդութիւն է։ Այն անհրաժեշտ է բուժել, եթէ ցանկանում ես աւելի լաւ եւ անվտանգ ապրել։ Ռիսկից խուսափելը ամէնառիսկային ճանապարհն է։ Վերաբաշխտումը, եւ պետութեան կողմից դրա ստանձնելը բերում է լճացման, նրան, որ արժանիները տուժում են, իսկ անարժանները՝ շահում։ Բոլորը սկսում են ամէն գնով մոտ լինել մարդկանց, ովքեր իրականացնում են բաշխումը, ինչից ծաղկում է կոռուպցիան։ Այդպիսի միջավայրերից փախչում է կապիտալը, մարդիկ մնում են առանց աշխատանքի, նուազում է եկամուտը, աճում են հիւանդութիւնները, տարածւում է աղքատութիւնը, աճում է յանցագործութիւնների քանակը։
Լաւ ճանապարհը միակն է՝ գնալ ռիսկերի, ստեղծել բարիքներ, սիրել աշխատանքը, ունենալ մեծ նպատակներ, այլ ոչ թէ սահմանափակումներ, եւ հաւատալ։